18. SONCETO I KRSTOT VEKOVNI SIMBOLI NA MOJOT ROD VO LE[OK OD ANTI^KA MAKEDONIJA DO 2009 GODINA

Препис

1 18. SONCETO I KRSTOT VEKOVNI SIMBOLI NA MOJOT ROD VO LE[OK OD ANTI^KA MAKEDONIJA DO 2009 GODINA So osamostojuvaweto na Makedonija kako nezavisna dr`ava vo 1990 godina, Parlamentot izglasa zname na dr`avata da bide {esnaesetokrako sonce koi bile makedonski sumboli i heraldika vo anti~ko vreme na Filip i Aleksandar Makedonski, no, i vo podocnite vekovi. Nekolku godini oficijalno zname be{e {esnaesetokrakoto sonce, no, pod pritisok na Grcija i me unarodnata zaednica, parlamentot treba{e da go smeni {esnaestokrakoto sonce od Kutle{-Vergina so drugo zname. (Krstot,Sonceto i Bogorodiva vekovni simboli na Rodot Vizantici-Glavinoi(Glajnooj)-Lalo{oi- Onufrievski-Spiroski,Le{ok ) (The cross and Sun centuries-old symbols of the Kin Byzantines-Glavinoi (Glajnooj)-Lalosoi-Onufrievski-Spiroski from Lesok ) Vo toa vreme ima{e golemo razbranuvawe kaj makedonskata javnost za pritisokot koj go prave{e Grcija za smenuvawe na znameto koe go donese toga{niot makedonski parlament. No, toga{noto makedonsko rakovodstvo na ~elo so pretsedatelot Gligorov, otcenile deka najmudro re{enie e da se prifati pritisokot od Grcija i megunarodnata zaednica, no, da se vidi mo`nosta dali e prifatlivo i dali vo vekovite na prostorite na Republika Makedonija se Popovskata familija i Rod SPIROSKI 650

2 upotrebuvalo i osmokrakoto sonce. Taka, pretsedatelot Gligirov povikal mnogu lu e, me u koi i novinarot Spase [uplinovski. Toj me izvesti deka vo vremeto koga trebelo da se smeni znameto, od pretsedatelot Kiro Gligorov dobile zada~a da odat niz Makedonija i da ispitaat vo koi mesta i objekti e vgradeno osmokrakoto sonce. Taka, bile isprateni lica na osum mesta vo Makedonija i gi skenirale i ispituvale simbolite, a posebno na Sonceto kako simbol i toa {esnaesetkrako, dvanaesetkrako, osmokrako i {estokrako. (Krstot i Sonceto makedonski simboli na sarkofagot na polo{kiot episkot Joanikie vo crkvata Sv. Atanasie od 14 vek ) (The cros and Sun Macedonia old symbols at the sarkofagot episkop Joanikie church St. Atanasie 14 century ) So ovie istra`uvawa i sogleduvawa vo mnogu mesta na Makedonija se utvrduva deka sonceto ima golema i vekovna tradicija da se koristi kako simbol vo razni priliki i slu~ai. Taka, e predlo`eno, namesto, {esnaestokrakoto sonce da se opredeli osmokrakoto sonce kako simbol na dr`avno zname na Republika Makedonija. Taka, na Spase [uplinovski mu se dava zada~a da gi obrabotuva i objektite i spomenicite vo Le{ok i napravi TV emisija ma MRTV koja se emituva nekade 1994 godina. Imeno, vo Crkvata od 14 vek Sv. Atanasie - Star Manastir na podot ima Zvezda - sonce {estokrako na podot, taka nare~ena rozetna. Ovaa Rozetna e izrabotena od oniks od karpite na Le{o~koto kale i istata e preksrasen simbol za makednskata tradicija za sonceto so osum kraci. Vo 2001 i 2002 godina rozetnata be{e izvadena i ja nema{e, nam ne ni e poznato koj ja izvadil. Jas bi sakal da ja izvadile slu`beni lica od Republi~kiot zavod za za{tita na spomenici na kulturata. No, vesnicite objavija napisi deka nekoj kopal i ja izvadil rozetnata. Popovskata familija i Rod SPIROSKI 651

3 ( [estokrakoto sonce, rozetnata na podot od crkvata Sv. Atanasie od 14 vek-izvor: red. br.42 ) ( Sun with six tentacles,rozetnata on the floor of the church St. Atanasie since 14 century- Source:ordinal number 42 ) Vo Le{ok i na zidovite na crkvata Sv. Bogorodica koja ja obnovil jeromonahot Kiril Pej~ininovi~ vo 19 vek ima na nekolku mesta sonce so osum, dvanaset i {esnaeset kraci. Na vlezot nad vratata i od gornata severna strana na zidot. Na vlezniot zid ima vgradeni dve sonca i toa edno nad vleznata vrata i edno levo vo gorniot del. Na severniot zid ima vgradeno ~etiri osmokraki sonca. Inaku, zidovite na crkvata Bogorodica se prepolna so sonceto kako celina, a na mnogu mesta na zidovite se vgradeni i zracite i dr. Ova sekako e mnogu zna~ajno za makedonskata istorija i tradicija sonceto {to se zema kako simbol i ne slu~ajno na{ite pretci na bezbroj mesta go vgradile simbolot sonce i vo negovata kniga Ute{enie gre{nim vo koja naslovot na knigata e opkru`en i vo ramka so mnogu osmokraki sonca. Kolku me dr`i mojata memorija vo crkvata Sv. Bogorodica na podot pred mnogu godini koga bev dete ( {eesetite godini) na podot so kameni plo~i ima{e sonce so {esnaseset kraci. Mislam deka ima staveno nov pod od kameni plo~i i deka ili e izvaden stariot -porane{ern pod kade be{e sonceto ili nad kamewata se staveni novi kameni plo~i. Vo razgovor so mnogu lu e, i drugi se se}avaat deka na podot ima{e sonce so osumnasest zraci. Isto kako i jas i Boris Momirovski koj e od Le{ok, a profesor vo Gimnazijata Kiril Pej~inovi~ vo Tetovo, koj ima napi{ano nekolku knigi mnogu dobro se se}ava deka do 60-te godini podot be{e poplo~en so kameni plo~i na koi ima{e sonce so {esnaset kraci ( izvor: red. br.15 i 139). Zatoa treba da se vidi koja godina posle vtorata svetska vojna e vr{eno rekonstrukcija i renovirawe na podot na crkvata Sv. Bogorodica i da se vidi od dokumentite dali pred intervecijata bilo sonceto na podot. Sonceto kako simbol so osum kraci be{e i vo crkavata Sv. Atanasie- koja e izgradena vo triesetite godini od minatiot vek. Imeno, na dvete kupoli ima prozori-svetlarnici so izraboteno sonce so dvanaeset kraci. Se se}avem i vidov deka od silnata eksplozija na miniraweto na crkvata vo 2001 godina bea izletani Popovskata familija i Rod SPIROSKI 652

4 i iskr{eni prozorite so dvanaesetkrako sonce i rasfrleni na zemjata vo krugot na manastirot. ( Sonceto-makedonskiot simbol niz vekovite, lokalitet Gradi{te Sten~e-Izvor: red. br.56 ) ( The Sun macedonian symbol through the centuries, Gradiste Stence-Reservoir:ordinal number 56) Interesno e deka dvanaesetokrakoto sonce e isklesano i vo drugite mesta na Polog, kako {to e primerot na str od knigata Brezno od Jovan Savevski ( izvor: red.br. 24),potoa, vo s. Sten~e (str. 73) od knigata Tetovski drevnosti, Polog od praistorijata do 7 vek n.e. so poseben osvrt na tetovskiot kraj od Avtorot Darko Gavrovski (izvor: red. br. 157). (foto: Mitko Spiroski crkvata Sv. Bogorodica, gradena 1910 g. vo Brezno) (foto: Mitko Spiroski, chirsh the Virgin Mary, build 1910 on Brezno ) Popovskata familija i Rod SPIROSKI 653

5 (foto:mitko Spiroski, crkva Sv. Bogorodica. Brezno,pop \igo Onufrievski-daritel na freska) ( foto: Mitko Spiroski,, the chirch Virgin Mary, 1910 Brezno, priest Gigo Onufrievski ) ( Sonceto osmokrako, isklesano na zidovite od crkvata Sv. Bogorodica, gradena 1910 g. vo Brezno) ( The Sun with eight tentacles on the walls of the church the Virgen Mary,built in 1910-Brezno) Popovskata familija i Rod SPIROSKI 654

6 Pri obrabotkata na zemjata na pove}e mesta vo atarot na Le{ok, Le{anite imaat najdeno razni predmeti: moneti, predmeti od keramika, od `elezo i dr. kako na pr: \oko Dimitrievski od rodot Ciqooj, Drak~e \or evski od rodot Ka~ooj, Mitko Spiroski od rodot Lalo{oi, Ilija Petru{evski od rodot ]apunkooj i dr., no, mnogu arheolo{ki predmeti ima vo Muzejot na tetovskiot kraj, vo Muzejot na Makedonija i vo Upravata za za{tita na spomenici na kulturata na Makedonija. (Srebrena moneta, pronajdena od Mitko Spiroski od Le{ok, pri obrabotkata na nivata na lokalitetot Kale vo 2008 g. ) (Silver coin, which is found out by Mitko Spiroski from Lesok, of his field on the locality Citadel in 2008) Vo mnogu slu~ai se sretnuva kako doma}inkite koga mesat testo i pravat razni leb~iwa, salati i sl. gi {araat zraracite na sonceto i krstot, {to uka`uva na vekovnata tradicija koja bila vsadena vo sekoj dom vo Makedonija. (Krstot-simbol na Mojot hristijanskiot pravoslaven makedonski rod Spiroski-Onufrievski- Lalo{oi-Glavinovi od Le{ok) (Crucifix-symbol of My Christian Orthodox Macedonian kin Spiroski-Onufrievski-Lalosoi-Glavinovi - Lesok) Krstot e vnesuvan so vekovi i vo sekoja crkva e postavena da gleda od istok kon zapad odnosno gledaat-se polo`eni od izgrej sonceto na istok kon zapad Popovskata familija i Rod SPIROSKI 655

7 (Sonceto, vekoven simbol na Makedoncite ukraseno so par~iwa krastavi~ki na ruska salata od mojata sopruga ) (The sun, for ages symbol of Macedonian people,parts of gherkin on the russian salad by my wife ) Vo 2005 godina so renoviraweto i rekonstrukcijata na crkvata Sv. Atanasie vo Le{ok, izleani se prozori-svetlarnici so dvanaestokrako sonce na dvete kupoli. Zna~i, simbol sonceto bilo na trite crkvi vo Le{ok, no, ima i na nadgrobnite spomenici, a ima krst i sonce vo dvete varijanti i vo starite crkovni knigi i dokumenti, kako vo Ute{enie gre{nim od Kiril Pej~inovi~ i dr. ( Sonceto-makedonskiot simbol, mnogu pati e sozidano na zidovite na crkvata Sv. Bogorodica vo Le{ok ) ( The sun-macedonian symbol,many times is built on the walls of the scurch the Virgin Mary in Lesok ) Popovskata familija i Rod SPIROSKI 656

8 Isto taka i vo pi{uvanite knigi i na freskite i ikonite e stavn simbolot sonce. Taka vo Ute{enie gre{ni od Kiril Pej~inovi~, vo naslovot i okolu knigata celata e vo ramka od osmokrako sonce. Zna~i, ne slu~ajno Kiril,kalu erot Danail i drugite go stavile sonceto kako simbol i vo crkvata Sv. Bogorodica, no i vo knigata Ute{enie gre{nim, oti toa sekako Kiril kako obrazovan monah koj bil da se obrazuva vo Hilendar na Sveta Gora mnogu dobro znael deka vekovna tradicija na makedonskite prostori bilo sonceto kako simbol koj se po~ituval i odbele`uval i od narodot vo svojot sekojdneven `ivot, no, i crkvata vo svojata tradicija. (Knigata Ute{enie gre{nim, od Kiril Pej~inovi~ i pe~atena vo Solun, prvata makedonska pe~atnica na Teodisie Sinaitski i ne slu~ajno sekoja strana e vo ramka so Sonceto) ( The book Sinners consolation by Kiril Pejcinovic is printed in Salonica, first Macedonian printing by Teodisie Sinaitski and every page is in a frame with the Sun, it isn t accidently) Popovskata familija i Rod SPIROSKI 657